مراتب عاقبت بینی و عقلانیت
محمدامین مروتی
مولانا در دفتر اول آورده است که فرق انسان ها در میزان عاقبت نگری شان است. هر چیز سفیدی شکر نیست. ممکن است زهر باشد:
۲۵۹۵ چَشم آخِربین تَوانَد دید راست چَشمِ آخُربین غُرور[1] است و خَطاست
۲۵۹۶ ای بَسا شیرین که چون شِکَّر بُوَد لیک زَهر اَنْدر شِکَر مُضْمَر[2] بُوَد
اما عاقبت بینی مراتبی دارد. عاقلان به بو سم را از شکر تشخیص می دهند. عده ای باید آن را بچشند. عده ای باید بخورند تا متوجه سمیت شوند و عده ای زمانی متوجه می شوند که عوارض سم بر بدن و در مدفوع ظاهر گردد:
۲۵۹۷ آن که زیرک‌تَر به بو بِشْناسَدَش وان دِگَر چون بر لَب و دَندان زَدَش
۲۵۹۸ پس لَبَش رَدَّش کُند پیش از گِلو گَرچه نَعْره می‌زَنَد شَیْطانْ کُلوا[3]
۲۵۹۹ وان دِگَر را در گِلو پیدا کُند وان دِگَر را در بَدَنْ رُسوا کُند
۲۶۰۰ وان دِگَر را در حَدَث[4] سوزِش دَهَد ذوقِ آن زَخْمِ جِگَردوزَش دَهَد
عده ای پس از گذشت زمان و عده ای پس از مرگ و در قیامت متوجه حقیقت سم می شوند:
۲۶۰۱ وان دِگَر را بَعدِ اَیّام و شُهور[5] وان دِگَر را بَعدِ مرگ از قَعْرِ گور
۲۶۰۲ وَرْ دَهَنْدَش مُهلَت اَنْدر قَعْرِ گور لابُد آن پیدا شود یَوْمُ النُّشور[6]
[1] غرور: فریب
[2] مضمر: پنهان
[3] کلوا یعنی بخور
[4] حدث: مدفوع
[5] شهور جمع شهر یعنی ماه ها
[6] یوم النّشور یعنی قیامت
,دِگَر ,عاقبت ,شوند ,یعنی , ,عاقبت بینی ,مراتب عاقبت منبع
درباره این سایت